Pedagogika Montessori – Maria Montessori (ur. 31 sierpnia 1870 w Chiaravalle, zm. 6 maja 1952 w Noordwijk aan Zee w Holandii) – włoska lekarka i pedagog ,twórczyni systemu wychowania dzieci zw. metodą Montessori.
Pedagogika Montessori kładzie nacisk na swobodny rozwój dzieci. Była odpowiedzią na krytykę edukacji tradycyjnej, której zarzucano formalizm dydaktyczny, rygoryzm wychowawczy, intelektualną jednostronność, oderwanie od zmieniającego się życia, traktowanie dziecka jako biernego przedmiotu wszystkich oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych.
Montessori uważała, że głównym zadaniem pedagogiki jest wspieranie spontaniczności i twórczości dzieci, umożliwianie im wszechstronnego rozwoju fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego. Maria Montessori opracowała swój system edukacyjny, opierając się na wielokierunkowych studiach teoretycznych z zakresu medycyny, filozofii, psychologii oraz wieloletniej praktyce pedagogicznej, jaką zdobyła, pracując z dziećmi w różnym wieku, o zróżnicowanym poziomie rozwoju, w różnego rodzaju placówkach oświatowych.Odkryła także zjawisko polaryzacji uwagi u dzieci.
Podstawową zasadą musi być wolność ucznia, ponieważ tylko ona wyzwala kreatywność dziecka obecną w naturze. Z wolności powinna zrodzić się dyscyplina. Zdyscyplinowana jednostka jest w stanie kontrolować się sama i przystosować się do zasad obowiązujących w życiu. Okres dzieciństwa jest okresem ogromnej kreatywności, jest to etap życia, w którym umysł dziecka chłonie cechy otoczenia i przyswaja je. Dzięki ideom Montessori zmieniło się wiele zasad pedagogicznych obowiązujących w pierwszych latach dwudziestego wieku. Dzieci miały nauczyć się dbać o siebie i były zachęcane do podejmowania własnych decyzji.
Pedagogika Montessori daje dziecku szansę wszechstronnego rozwoju: fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego; wspiera jego spontaniczną i twórczą aktywność.
Materiały Montessori, ich zastosowanie.
Ważną częścią pedagogiki M. Montessori jest oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych zwany Materiałem Montessori. Jego cechy to:
- prostota, precyzja i estetyka wykonania,
- uwzględnienie zasady stopniowania trudności,
- dostosowany do potrzeb rozwojowych dziecka,
- logiczna spójność ogniw ciągów tematycznych,
- konstrukcja umożliwiająca samodzielną kontrolę błędów,
- ograniczenie – dany rodzaj występuje tylko raz, w jednym egzemplarzu.
Można go podzielić na pięć kategorii:
- Materiał do ćwiczeń z praktycznego życia – związany z samoobsługą, troską o środowisko, zwyczajami i normami społecznymi.
- Materiał sensoryczny – rozwijający poznanie zmysłowe, służący pobudzaniu aktywności umysłowej.
- Materiał do nauki języka, matematyki, kultury i innych dziedzin wiedzy.
- Materiały artystyczne związane z ekspresją muzyczną, plastyczną i zręcznościową dziecka.
- Materiały religijne, np. przedstawiające przypowieści biblijne.
Otoczenie dziecka
Bardzo ważne w metodzie Montessori jest otoczenie, w którym przebywa dziecko. Może ono wspomagać w pełni harmonijny rozwój osobowości dziecka – sprawia, że czuje się ono szczęśliwe i radosne; szybko i chętnie się uczy. Respektuje kolejne fazy zainteresowań, związane z rozwojem dziecka. Wszystkie materiały są uporządkowane tematycznie i łatwo dostępne – umieszczone w zasięgu ręki dziecka. Nauczyciel jest pośrednikiem pomiędzy otoczeniem i dzieckiem, pomaga dziecku samodzielnie odkrywać rzeczywistość.
Głównym celem używania materiałów i pomocy według pedagogiki Marii Montessori jest pomóc dziecku rozwinąć jego zdolności do koncentracji i koordynacji ruchowej.
W pierwszym okresie życia dziecko uczy się przez zmysły, a nie przez intelekt. Zabawki sensoryczne pomagają w poznawaniu znaczenia każdego słowa poprzez kolor, rozmiar, głośność, smak i wagę. Np. „różowa wieża” składa się z klocków o różnej wielkości. Klocki są takiej samej barwy i tekstury, a jedyną różnicą jest ich rozmiar i waga. Inne zabawki pozwalają do rozróżnienia pojęć w kategorii kolorów, geometrii, formy i innych cech przedmiotów. Dziecko przez obcowanie z zabawkami z serii praktycznego życia, wykonuje czynności dnia codziennego, takie jak wylewanie, szorowanie, polerowanie lub zapinanie guzików, ucząc się samodzielności.